Bugünün modasını anlamak için geçmişe bakmak gerektiğine inanıyoruz. Bu nedenle, arşiv yazılarımızda moda tarihinin tozlu sayfalarını incelemeye devam ediyoruz. “İlk Tanınmış Tasarımcılar” başlığı altında ele aldığımız isimler, dönemlerinde moda dünyasında ses getirmiş hatta devrim yaratmış olsalarda, maalesef günümüzde çoğunluk tarafından bilinmemekteler.
Yine de bu tasarımcıların moda dünyasında bıraktıkları izler ve başlattıkları akımlar, günümüzde gelişerek etkilerini sürdürmeye devam etmekte.
Unutmayın: Moda dünyasında her nokta birbirine bağlıdır. Bu nedenle modanın geçmişinden bugününe köprü kurmak, moda dünyasının temelini anlamak için büyük önem taşır.
İşte Moda Tarihinin Tozlu Sayfalarından İlk Tanınmış Tasarımcılar:
Rose Bertin
(1747-1813)
Kariyerine şapkacı ve moda tüccarı olarak başladı. 1770’lerin başında, Paris’in soylularına dantel ve düğme gibi süsler sattığı Le Grand Mogol adlı dükkanını açtı. Soylu müşterileri tarafından çok seviliyordu. Fransız saray halkı onun düşüncelerine değer veriyor, stille ilgili tavsiyelerini dikkate alıyordu.
İyi müşteri ilişkileri sayesinde o dönem Fransa’nın yeni kraliçesi Marie Antoinette’le tanıştırıldı ve zamanla onun kişisel terzisi konumuna geldi. Rose Bertin, Kraliçe’nin ses getiren abartılı tarzının şekillenmesinde büyük rol oynadı, yeni trendler oluşturdu. Hatta, Marie Antoinette’in kendisinden her sezon 12 saray elbisesi sipariş ettiği söylenir.
Fakat devrim sırasında Bertin’in işleri kötüye gitti. Marie Antionette’in idam edilmesinden sonra işini bırakarak Londra’ya taşınmak zorunda kalan Bertin, işlerine orada devam etti. Daha sonrasında Paris’e geri döndüğünde soylulara çalışmaya devam etse de eski şöhretine kavuşamadı. Devrim sonrası itibarı zedelenen Bertin’in tarzı monarşi ile özdeşleştirilmiş ve demode görülüyordu. Zamanla şöhretini kaybeden ve unutulan Rose Bertin, 22 Eylül 1813 tarihinde hayatını kaybetti.
O dönemlerde ünü Fransa’yı aşarak tüm Avrupa’ya yayılan ve “Moda Bakanı” olarak anılan Rose Bertin, kimileri tarafından dünyanın ilk moda tasarımcısı olarak adlandırılıyor.
Charles Frederick Worth
(1825-1895)
1825 yılında Londra’da avukatlarla dolu bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Ailesinin yaşadığı ekonomik sıkıntılardan dolayı hukuk kariyeri hayalinden vazgeçen Worth, genç yaşta iş hayatına atıldı.
Dönemin ünlü kumaşçılarından Swan & Edgar‘da çıraklığa başladığında 12 yaşındaydı. Çocukluğunu ve çalışma yıllarının başlarını Londra’da geçirdikten sonra 18 yaşında Paris’e gitti.
Tekstil ürünleri ve şallar satan önemli bir firma olan Gagelin‘de işe başladı. Burada çalışırken tasarımlarını canlı mankenlerin üzerinde sergiledi. Worth bunu yapan ilk tasarımcıydı. Daha sonrasında kendi modaevi olan House of Worth‘ü kurdu. Bu dönemde saraydan müşteriler edindi. Uluslar arası popülerlik kazandı.
Worth, koleksiyonlarını önceden hazırlayarak alıcıya sunan ve tasarımlarına etiket koyan ilk kişiydi. O dönemde yeni yeni sektör haline gelmeye başlayan moda dünyasında Worth’ün sadece giysi değil, aynı zamanda kendi ismini sattığını söyleyebiliriz. Bu, zamanın tasarımcılarına göre sıra dışı bir davranıştı.
Worth, her ne kadar alanındaki tek kişi olmasa da yenilikçi tavrıyla günümüzde halen “Haute Couture’ün Babası” olarak anılıyor.
Jacques Doucet
(1853-1929)
Doucet’in çarşaf ve iç çamaşırı ticareti yapan ailesinin Doucet Lingerie adında bir iç çamaşırı dükkânı vardı. Genç yaştan itibaren sanata ve modaya ilgiliydi. 1871 yılında, aile şirketine sırf onun ilgisi olduğundan dolayı günlük kadın giyim bölümü eklendi. Doucet, sadece bir moda tasarımcısı değil, aynı zamanda sanat koleksiyoneriydi. Bu durum tasarımlarında da hissediliyordu.
Tasarımlarının topladığı eserlerden ilhamla tasarlandığı bariz bir gerçekti. Kullandığı süslemeler, fırfırlar ve volanlar çok dikkat çekiciydi. Zamanın aktrisleri için çokça giysi dikti. 1920 yılına geldiğimizde Doucet’nin tarzı döneme çok abartılı kalmıştı, bu nedenle popülerliği azaldı.
1924’te Maison Doucet, rakip modaevi Maison Doeuillet ile birleşti. Jacques Doucet, 1929 yılında hayata gözlerini yumana kadar çalışmayı, sanatı ve sanatçıyı desteklemeyi sürdürdü. Paul Poiret ve Madeleine Vionnet gibi önemli moda tasarımcılarına destek oldu. Maison Doucet ve Maison Doeuillet’in birleşiminden oluşan yeni girişim ise 1932’de kapandı.
Jeanne Paquin
(1869-1936)
Jeanne Marie Charlotte Beckers, genç yaşında terzi olarak işe başladığı atölyede kısa sürede yükselerek atölyenin başına geçti. 1891 yılında iş adamı Isidore René Jacob (ayrıca Paquin olarak bilinirdi) ile evlendi. Birlikte haute couture modaevi Maison Paquin‘ı açtılar. Dükkân Paris’te, House of Worth’ün yanında yer alıyordu.
Jeanne Paquin, modern ve yenilikçi tarzıyla biliniyordu. Tasarımları aktif yaşam süren kadınlara yönelikti. Paquin, pastel renkleri yoğunlukta kullanarak oluşturduğu haute couture koleksiyonlarına daha sonradan siyahı ekledi. Bu, siyahın sadece yas zamanlarında giyildiği o dönem için alışılmışın dışında bir hamleydi.
Moda medyasına ve sanata önem veriyordu. Terziliğinin yanı sıra başarılı bir girişimci olan Paquin, tasarladığı kıyafetleri giyen modellerini halka açık etkinliklere yollayan ilk couture tasarımcısıydı. Çeşitli ressamlarla, mimarlarla iş birlikleri yaptı ve tiyatrolarda çalıştı. Tango’nun yeni popülerleştiği dönemde, tango kıyafetleri tasarlayarak Londra’da tanıttı.
1913 yılında New York Times ondan “yaşayan en ticari sanatçı” olarak bahsetti. Aynı yıl, ülkeye ekonomik katkılarından dolayı Fransa şeref nişanına laik görüldü. Alanında bu nişanı alan ilk kadındı. İşi uluslararası boyutta geliştirmenin önemine inanan Paquin; Londra, New York, Buenos Aires ve Madrid’de dükkanlar açtı. İşini bu derece büyütmesi o dönem modacıları için devrimsel bir hareketti. Birinci Dünya Savaşı sırasında Chambre Syndicale de la Couture‘ün başkanı olarak görev yaptı ve Fransa’da bir işveren sendikasının başkanı olarak görev yapan ilk kadın oldu.
1920 yılında emekliye ayrıldığında işi asistanı Madeleine Wallis’e bıraktı. 1936 yılında hayata gözlerini yuman Paquin, “Fransız Haute Couture’ün İlk Kraliçesi” olarak anılıyor.
Madeleine Vionnet
(1876-1975)
1876 yılında Fransa’da dünyaya gelen Vionnet, küçük yaşta çırak olarak çalışmaya başladı. 1890’ların sonunda mutsuz evliliğinden kaçarak Londra’ya göç etti. Birkaç sene Londra’da Kate Rielly ile çalıştıktan sonra 1900 yılında Paris’e geri döndü ve Callot Soeurs’da terzilik yapmaya başladı. Sonrasında Jacques Doucet’nin yanına geçti.
1912 yılına geldiğimizde Vionnet adını verdiği kendi moda evini açtı. Birinci Dünya Savaşı sırasında kapanan moda evi, 1918 yılında lokasyon değişikliği ile kapılarını yeniden açtı. 1920’lerde drapeli ve geometrik kesimli elbiseleriyle popülerleşti ve moda dünyasında adeta devrim yarattı.
O dönemlerde Avrupa’nın en büyük moda tasarımcılarından biri olarak görülmeye başladı. 1925 yılında Vogue Fransa, kendisiden “belki de tüm Fransız tasarımcılar arasındaki en geometrici kişi” olarak bahsetti.
1930’larda kumaşlarla deneysel çalışmalarını arttırdı. Antik Yunan’dan ilham alarak tasarladığı parçalar usta biçimde tek parça kumaştan oluşuyordu. Ayrıca; drapelerini klasik biçimde dikmektense müşterilerine istedikleri drapeyi tasarlama imkânı sunması, tasarımlarını eşsiz kılıyordu.
Vionnet, aynı zamanda modada telif hakları kanunlarının düzenlenmesi ve çalışanlara avantajlı iş imkanları sunulmasına vesile oldu.
İkinci Dünya Savaşı patlak verdikten sonra moda evini kapatarak 1940 yılında emekli oldu. Ününe ve moda dünyasına katkılarına rağmen moda evini kapattıktan kısa bir süre sonra unutuldu.
Paul Poiret
(1879-1944)
Çocukluk yıllarını bir şemsiye üreticisinin yanında çıraklık yaparak geçirdi. Ergenlik yıllarında, boş zamanlarında yaptığı tasarımları satmaya başladı. Sattığı bu tasarımlar sayesinde ünlü moda evi sahibi Jacques Doucet’nin yanında iş buldu. Bu dönemde yaptığı ilk tasarımı kırmızı kumaş pelerin 400 kopya sattı.
Daha sonra 1901 yılında bir diğer büyük modaevi House of Worth’de çalışmaya başladı. (Bu dönemde marka Worth’ün oğulları tarafından yönetiliyordu.) 2 sene boyunca House of Worth için günlük kıyafetler tasarladı.
1903 yılında kendi modaevini açtı ve gösterişli vitrin tasarımlarıyla ünlendi. Tasarımları için verdiği partiler çok ses getirdi. Ayrıca tasarımlarının resmedildiği kataloglar basması ve tasarımlarını tanıtması da o zamanlar için alışılmışın dışında bir hareketti.
Bele oturmayan, bol etekli ve en önemlisi, korsesiz elbiseler tasarladı. 1911 de piyasaya sürdüğü parfümle imza koku çıkaran ilk moda tasarımcısı oldu. Ayrıca 9 model ile 4 hafta boyunca Avrupa’yı turlayayan Poiret, ürünlerini salon konsepti dışında sergileyen ilk tasarımcıdır.
Birinci Dünya Savaşı sırasında orduda yer aldı. Savaştan döndüğünde moda evi iflasın eşiğindeydi. Popülerliğini geri kazanamadığından borçlarını ödeyemedi. 1929’da moda evini kapattı. 1944 yılında vefat ettiğinde sektörden silinmiş ve unutulmuştu.
Yine de kendisi moda dünyasının devrimci tasarımcıları arasındadır. Elsa Schiaparelli gibi birçok tasarımcıya destek vermiştir.
Dönemlerinde moda dünyasında çok ses getirmiş (hatta devrim yaratmış) isimlerin günümüzde çoğunluk tarafından bilinmemesi üzücü bir durum. Ne yazık ki bu isimler bu kadarla da bitmiyor… Arşiv serimizde moda tarihinin tozlu sayfalarındaki isimleri sizlerle aktarmaya devam edeceğiz!
İlgili Yazılar:
